Goed doordachte aandeelhoudersovereenkomst voorkomt gedoe achteraf

Een aandeelhoudersovereenkomst is een contract waarin vooraf belangrijke zaken en onderlinge verhoudingen tussen aandeelhouders goed en duidelijk worden vastgelegd.

Een goede aandeelhoudersovereenkomst bevat ingewikkelde bepalingen en moet goed aansluiten bij de specifieke verhoudingen binnen de BV, de specifieke belangen van de betrokken aandeelhouders en de BV en de te verwachten toekomstige ontwikkelingen. De aandeelhoudersovereenkomst moet zorgen voor evenwicht tussen de aandeelhouders en de diverse belangen. Wordt hier niet aan voldaan dan leidt dat al snel tot problemen, conflicten en geschillen. Een conflict tussen aandeelhouders ontstaat namelijk sneller dan men denkt. Bij een BV met meerdere aandeelhouders is een goede en duidelijke aandeelhoudersovereenkomst dus van groot belang.

Aandeelhoudersovereenkomst, goed en duidelijk geregeld

Het grootste voordeel van een aandeelhoudersovereenkomst is dat het voor alle partijen vooraf duidelijkheid schept. Het verkleint het risico op onverwachte en moeilijk oplosbare conflicten in de toekomst. Een conflict kan namelijk snel ontstaan, ook al zijn de aandeelhouders goede bekenden van elkaar. Iedere aandeelhouder heeft namelijk zijn eigen karakter, belangen en toekomstwensen. Daarom is het belangrijk om vooraf de belangrijke zaken en onderlinge verhoudingen tussen aandeelhouders goed en duidelijk te regelen en vast te leggen in een aandeelhoudersovereenkomst. Alleen al het opstellen van een aandeelhoudersovereenkomst dwingt de aandeelhouders tot goed nadenken en overleg met elkaar over mogelijke toekomstscenario’s. Denk hierbij aan situaties zoals:

• De BV heeft aandeelhouders met ongelijke belangen;
• Partijen zijn op elkaar uitgekeken of hebben een andere visie op de toekomst;
• Er ontstaat een persoonlijk conflict binnen de BV;
• De DGA is de drijvende kracht;
• Een impasse als gevolg van een 50/50-verhouding;
• Een aandeelhouder/bestuurder wil vertrekken bij de BV en wil uitgekocht worden;
• Een minderheidsaandeelhouder/bestuurder zegt zijn baan bij de BV op en de andere aandeelhouders willen dat hij dan verplicht is om zijn aandelen aan hen te verkopen;
• Een aandeelhouder heeft dividend nodig, maar de anderen willen de winst in de BV houden;
• Er is een geïnteresseerde koper of investeerder, maar een van de aandeelhouders ligt dwars;
• En zo zijn er nog talloze situaties waarin snel een conflict kan ontstaan als niet vooraf de ‘’spelregels’’ zijn vastgelegd.

Al deze situaties kunnen leiden tot onduidelijkheid, onverwachte problemen, discussies, een ernstig conflict. Die weer een opmaat kunnen zijn naar jarenlange, energievretende en kostbare gerechtelijke procedures. Voorkomen is ook hier beter dan genezen.

Aandeelhoudersovereenkomst, wat staat er in?

Aandeelhouders mogen vrijwel alles in een aandeelhoudersovereenkomst afspreken, zelfs al wordt daarbij afgeweken van de statuten van de BV. Het is verstandig om in de overeenkomst goede en gedetailleerde werkafspraken vast te leggen voor veel voorkomende situaties en nu al te voorziene omstandigheden.

Een greep uit veel voorkomende regelingen in een aandeelhoudersovereenkomst:

• Besluitvorming: Gewone of verzwaarde meerderheid van stemmen of unanimiteit; bij alle besluiten of alleen specifieke belangrijke besluiten? Partijen dienen hierbij goed voor ogen te houden voor welke besluiten een afwijkende bepaling zou moeten gelden om de regeling praktisch uitvoerbaar te houden en conflicten te vermijden;
• Benoeming, bezoldiging en ontslag van bestuurders en commissarissen: Bepalingen waarin specifiek is aangegeven welke aandeelhouders welke bestuurders en commissarissen mogen benoemen en ontslaan, en wat hun vergoeding is;
• Exit-regeling: Als een aandeelhouder de samenwerking wenst te beëindigen en zijn aandelen te verkopen, kan hierover snel een geschil ontstaan als hiervoor niets is geregeld of dit niet duidelijk genoeg is geregeld in de aandeelhoudersovereenkomst. Wie bepaalt dan hoe de aandelen gewaardeerd worden, aan wie ze mogen worden verkocht? In de exit-regeling kunnen de procedureregels worden vastgelegd binnen welke periode en aan wie de aandelen moeten worden verkocht en wie de prijs van de aandelen waardeert.
• Aanbiedingsplicht: Wanneer moet een aandeelhouder zijn aandelen te koop aanbieden? Vaak spreken aandeelhouders met elkaar af dat een aandeelhouder die niet meer actief betrokken is bij de BV, de afspraken schendt, handelingen verricht die schadelijk zijn voor de onderneming, zijn aandelen te koop moet aanbieden aan de andere aandeelhouders.
• Waardebepaling van de aandelen in de toekomst en in bepaalde situaties: Hoe en door wie wordt de koopprijs bepaald van het aandelenpakket van een vertrekkende aandeelhouder?
• Bad leaver-regeling: Als een aandeelhouder de overeenkomst schendt of een bepaalde situatie zich voordoet, moet de aandeelhouder zijn aandelen verkopen met een korting op de koopprijs;
• Betalingstermijn koopprijs: Als de ene aandeelhouder zijn aandelen aan de andere aandeelhouder verkoopt, heeft dit bij een goedlopende onderneming vaak tot gevolg dat de koopprijs niet in één keer kan worden betaald, zonder de kopende aandeelhouder en de onderneming in financiële problemen te brengen. Ook hiervoor zijn verschillende betalingsregelingen, al dan niet met zekerheid, denkbaar.
• Non-concurrentie- en relatiebeding: Als een dergelijk beding niet is overeengekomen, kan een aandeelhouder die concurrerende activiteiten ontplooit en relaties benadert, grote schade aan de onderneming berokkenen. Als dit moet worden voorkomen, is verstandig om een goed non-concurrentie en relatiebeding overeen te komen. Een daaraan gekoppeld boetebeding vormt daarbij een goede stok achter de deur;
• Geschillenregeling: Binnen het bestuur of de algemene vergadering van aandeelhouders of tussen aandeelhouders onderling ontstaat een geschil of impasse; kiezen partijen bij een geschil voor arbitrage, bindend advies of de gewone rechter? Zeker bij een 50/50-aandelenverhouding is het ter voorkoming van een verlammende impasse verstandig om een snelle en goede geschillenregeling – shoot-out bepaling – af te spreken; een shoot-out bepaling is een regeling die de impasse opheft doordat via een biedingsproces uiteindelijk de ene aandeelhouder de andere gedwongen moet uitkopen;
• Kapitaalstorting en externe financiering: Zijn de aandeelhouders verplicht om in bepaalde situaties – wanneer het bijvoorbeeld slecht gaat met de onderneming – een extra bedrag aan kapitaal bij te storten of juist niet om verwatering van hun aandelenbelang tegen te gaan?
• Dividendbeleid: Wordt de gehele winst uitgekeerd? Of wordt er in de eerste jaren geen dividend uitgekeerd, maar een reserve aangelegd? Wordt er bij een bepaalde solvabiliteit en voldoende liquiditeit verplicht een vast deel van de winst uitgekeerd als dividend? Wordt een dividendbesluit met een verzwaarde meerderheid genomen?
• Wijziging van de aandeelhoudersovereenkomst: Hoe en wanneer kan de aandeelhoudersovereenkomst worden gewijzigd?

Afspraken vastleggen in een aandeelhoudersovereenkomst of in de statuten?

Tegenwoordig kunnen aandeelhouders veel afspraken ook vastleggen in de statuten van de BV. Maar dit is meestal onpraktisch en tijdrovend. Voor iedere wijziging van de afspraken, dient een notaris opnieuw de statuten te wijzigen. Doe je dat niet, dan is de wijziging van de afspraken niet rechtsgeldig. Daarnaast, de statuten van een B.V. zijn openbaar en dat is vaak niet gewenst. Bij een aandeelhoudersovereenkomst kunnen afspraken op ieder moment eenvoudig worden aangepast, eenmalig of voor altijd. De aandeelhouders moeten het er dan natuurlijk wel over eens zijn.

Wanneer heb je een aandeelhoudersovereenkomst nodig?

Sluit de aandeelhoudersovereenkomst bij voorkeur bij het begin van de samenwerking en anders zo spoedig mogelijk en bezie van tijd tot tijd of deze zou moeten worden aangepast. Denk er in ieder geval tijdig en gedetailleerd over na. Als het conflict al is ontstaan, is het te laat. Dan vallen er geen afspraken meer te maken. Zoals gezegd, alleen al het opstellen van een aandeelhoudersovereenkomst dwingt de aandeelhouders tot goed nadenken en tot overleg met elkaar over mogelijke toekomstscenario’s. Het schept aan alle betrokkenen duidelijkheid vooraf.

Conclusie

Een goede en duidelijke aandeelhoudersovereenkomst vergt maatwerk. Iedere onderneming en iedere aandeelhouder heeft nu eenmaal te maken met eigen specifieke omstandigheden, zakelijke belangen en te verwachten toekomstige ontwikkelingen. Laat u daarom goed adviseren. Dat geldt uiteraard ook als er toch conflicten ontstaan rondom een al bestaande aandeelhoudersovereenkomst.

Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel, wilt u meer weten over dit onderwerp of wenst u advies over een aandeelhoudersovereenkomst, neem dan contact op met Bart Kesnich van Kesnich Advocatuur via: bart@kesnich.nl of 06 20423523.

Over de auteur Bart Kesnich

Sinds 1993 ben ik advocaat en ben ik gespecialiseerd in ondernemingsrecht, de procespraktijk, het begeleiden van overnames, uitkoop en herstructureringen. Ik adviseer en procedeer in kwesties over overnames en samenwerkingsverbanden, maar ook over aandeelhoudersgeschillen, aansprakelijkheidskwesties en contractenrecht. Ik richt me op ondernemers binnen ‘’stoere bedrijfstakken’’. Denk daarbij aan Handel, Vastgoed, Metaal, IT, en Agrarische Industrie. Voordat ik Kesnich Advocatuur startte, was ik partner bij een middelgroot advocatenkantoor, waar ik verantwoordelijk was voor de sectie ondernemingsrecht.

Ik vind dat de advocatuur anders kan. Transparantie, efficiënte bedrijfsprocessen en snelheid worden in een juridiserende samenleving steeds belangrijker. Mijn belangrijkste drijfveer, waaruit Kesnich Advocatuur is voortgekomen, is om aandeelhouders, bestuurders en ondernemers, juist als het erop aankomt, specialisme en kwaliteit te bieden naast een persoonlijke en doortastende aanpak. Hierbij ben ik gericht op oplossingen en uitkomsten. Daar doe ik het voor.